Ürün Yerleştirme Reklamları İzleyicilerin Zaman Algısıyla Oynayabilir mi?

Benim daha fazla tercih ettiğim tanımıyla “zaman bozanlık” yani anakronizm meydana geliş tarihi kesin olarak bilinen bir olayın, yaşadığı zaman belli olan bir kişinin farklı bir tarihte gerçekleşmiş ya da yaşanmış olarak gösterilmesi olarak tanımlanıyor. Bir bilgi eksikliğinden kaynaklanabildiği gibi bir amaç doğrultusunda bilinçli olarak da yapılabiliyor. Anakronizme en sık verilen örneklerden birisi Nasrettin Hoca’nın Timur fıkraları. Ayrıca anakronizmin sözlü edebiyatta ozanları farklı zaman dilimlerinde yaşatmak amacıyla da ortaya çıktığı bilgiler arasında. Bir tarihteki rakamların yerini değiştirmek, ait olmadığı halde, bir döneme farklı bir dönemin özelliklerini bir diğer dönemde kullanmak da anakronizm olarak tanımlanabilir. Anakronizm, bilinmeden yapıldığında kişilerin zor durumda kalmasına neden olsa da, bilinçli yapıldığında bir amaca hizmet eder. Bugün mediacatonline.com sitesinde bir anakronistik reklam örneğine yer verilmiş. Uygulama ülkemizde de yayınlanan “How I Met Your Mother” adlı dizide gerçekleştirilmiş. 2006 yılında çekilmiş olan dizinin bir bölümünde, 2011 yılında yayınlanan “Bad Teacher” isimli sinema filminin afişi yer alıyor. Böylece de bir ürün yerleştirme reklamı, anakronistik hale geliyor. Bunda çok da bir sakınca yok, ne de olsa dünyanın her yerinde ülkemizde de olduğu gibi bazı programlar, filmler, diziler tekrar şeklinde yayınlanabiliyor. İzlendiği ölçüde reklam alıyor ve ürün yerleştirme reklamları da buna dahil oluyor. Anakronistik reklamların izleyicilerin zaman algısıyla oynama, yani zaman algılarını bozma özellikleri nedeniyle eleştirilebilirler. Ancak en azından Amerika’da kullanılmaya devam edecek. Üstelik de yer bazlı olarak da uyarlanarak. Dizideki söz konusu uygulama, sadece New York’taki izleyicilere sunulmuş. Ayrıca, ürün yerleştirme konusunda oldukça deneyimli olan Entertaintment Weekly, Amerika’da eski programlara ürün yerleştirmek için 20th Television ile bir anlaşma yapmış. Ürün yerleştirme reklamları ülkemizde de yakın zamanda serbest bırakıldı. Pek çok dizide artık senaryoya entegre edilmiş uygulamaları görebiliyoruz. Halen televizyonların en çok izlenen ve dolayısıyla reklam alan programları olarak dizilerin zaman zaman tekrarları da yayınlanıyor. Yine yıllardır popüler olan Hababam Sınıfı gibi filmler de hala yayınlanabiliyor. Bu noktada anakronistik reklam uygulamalarının ülkemizde de gerçekleştirilmesi olası olabilir. Yeter ki bilinçli uygulamalar gerçekleştirilsin. Birçoğumuzun hafızasından Hollywood tepelerindeki çanak anten görüntüsü hala silinmemişken, 70’li yıllara ait bir filmde bir bilimkurgu filminin afişini görmek yeni bir şok etkisi yaratabilir.