Reklam ve Propaganda

Propaganda, herhangi bir fikri, bir düşünceyi yayarak, ona savunucu yani taraftar toplamak anlamında kullanılmaktadır. Bu sadece fikirler için geçerli değildir. Aynı zamanda oyun kulüpleri, dernekler, vakıflar v.b. pek çok şey için kullanılan bir mecradır. Örneğin Fenerbahçe taraftarları, Galatasaray v.b. Propaganda, fikre veya yönelime taraftar toplama anlamıyla beraber, aynı fikri, kulübü v.s.’leri kendi içlerinde de destekleme anlamını da getirmektedir. Net ve emin ifadeler kullanır. Reklam ise, serbest pazarda faaliyet gösteren, firma, kurum ve kuruluşların ürettiği mal ve hizmetleri, ayrıca fikirleri, kişileri, geniş halk yığınlarına tanıtma biçimlerini kapsamaktadır. Propaganda, bir amaca ya hizmet eder veya karşısında durur. Propagandanın, bir duruşu bulunmaktadır. Kamuoyunun kitleler halinde, güdümünü etkilemek için yapılmaktadır. Bir düşünceyi benimsetip, kitlelerin sahiplenmesini sağlamaya çalışır. Propaganda da amaç iletişim değil direkt iletimdir. Tartışma kabul etmeyen, bir yapı içerir. Buradaki bilgi akışı tek yönlüdür. Ama reklam da amaç, iletişim olmakla beraber, çift taraflı bilgi akışına olanak tanıyan bir yapı içerir. Reklamda, üretici, kendi ürün ve hizmet özelliklerini, halk yığınlarına iletirken, onların, ilgili ürün ve hizmetle ilgili beklenti ve geri bildirimlerini alarak, kullanır. Kendi ürününü yeniler, değiştirir, farklı özellikler katarak tekrar sunar. Yukarıda sözünü ettiğimiz ayrım, önemli bir ayrım olmaktadır. Reklam sektörü, propagandanın bu özelliklerini, son zamanlarda, şu şekilde kullanmaktadır. Toplumun yapısını, psikolojik dengesini, kültürel yapısını daha önceden, piyasa analizleri ve kendi deneyimleriyle ortaya çıkardığı için, tanıtım yaparken, nereden yaklaşması gerektiğini genellikle bilmektedir. Ürün ve hizmetlerin tanıtımlarını yaparken, rakip firmanın, ürün ve hizmetlerinin açıkları, hataları veya eksikleri üzerinde, sürekli tekrarlanan söylemlerle, halkın bu konudaki düşüncelerini kendine çekmeye çalışır. Propaganda, hedefleri doğrultusunda planlı ve sistemli gitmektedir. Eğer düzgün planlanmış bir propaganda çalışması yapılırsa, hedeflerine ne kadar yaklaşabileceği tahmin edilebilmektedir. Fakat her ne kadar, piyasa analizleri, toplumun yapısına ilişkin kültürel, sosyolojik, ekonomik özellikleri reklam tarafından araştırılmışsa da, insanların algıları, yapılan reklamı farklı yorumlayabilmektedir. Reklamın etkisi bütün yapılan çalışmalara rağmen tam olarak tespit edilememektedir. Reklam sektörü, çalışmalarında propagandayı kullanmaktadır. Özellikle rekabet noktasında, isim ve adres belirtmese de, ilgili ürünü veya hizmeti çağrıştıracak noktalara değinerek, kendi ürün ve hizmetlerini ön plana çıkararak, rekabet alanında sıkça kullanmaktadır. Reklamlarında propagandayı en çok kullanan GSM firmalarını örnek olarak verebiliriz.